Herman Hesse

Die Geschichte von Emil Sinclairs Jugend

“Ich wollte ja nichts als das zu leben versuchen, was von selber aus mir heraus wollte. Warum war das so sehr schwer?”

Zestien of zeventien zal ik geweest zijn toen ik “Demian” uit 1919 van Herman Hesse voor het eerst las. In het Duits wel te verstaan; het was een van de verplichte boeken om te lezen ter voorbereiding op mijn middelbare schoolexamen.

Gevoelsmatige herkenning en bewustwording

Hoewel het een verplicht nummer was, had ik daar in dit geval totaal geen moeite mee. “Demian” heeft diepe indruk op mij gemaakt. Ik zal destijds nooit ieder woord begrepen hebben en ik weet zeker dat ik van veel onbegrijpelijke woorden niet de moeite heb genomen, de betekenis te vertalen vanuit het Duits naar het Nederlands, maar het gevoel dat de tekst in mij opriep was ongelooflijk sterk; ik herkende mij in het verhaal.

Zojuist heb ik “Demian” nog een keer gelezen, nu bewust in de Nederlandse vertaling. En weer werd ik volledig bevangen door het boek. Los van mijn gevoel, begríjp ik nu ook beter waarom het mij destijds zo ongelooflijk aansprak. De tekst draait om de zoektocht naar jezelf, naar bewustwording en innerlijke groei. In die zoektocht herken ik mij volledig.

De bewustwording van Emil Sinclair; ontmoeting met Max Demian

Het boek verhaalt over de zoektocht van de opgroeiende Emil Sinclair naar zichzelf en de mensen die hij daarbij op zijn pad ontmoet. Hij zoekt de antwoorden niet zozeer in de aardse wereld om hem heen, hij zoekt in zijn geest. Hij bloeit op van ontmoetingen en gesprekken met mensen die net als hij op zoek zijn naar zichzelf. Zo ontmoet hij Max Demian, een vriend die hem geen mening opdringt, maar wel uitdaagt om verder te kijken dan het voor de hand liggende en tot zelf-inzicht te komen. Voor Sinclair is Demian een zeer intrigerend persoon. Hij blijkt een vriend en gids die – ondanks dat ze verschillende periodes in hun leven hun eigen weg gaan – op cruciale momenten van groei en inzicht weer terugkeert in het leven van Sinclair.

De bewustwording van Emil Sinclair; ontmoeting met Pistorius

Tussen de periodes met Demian door, ontmoet Sinclair ook Pistorius. Uit deze vriendschap leert Sinclair waar het in zijn leven – of eigenlijk in ieders leven – om zou moeten draaien en waar ik mij erg in kan vinden;

“Er bestond voor bewust geworden mensen geen enkele, geen enkele, geen enkele andere plicht dan die ene: zichzelf te zoeken, innerlijk sterk te worden, de eigen weg vooruit tastend te zoeken, ongeacht waarheen die leidde. Dat onthutste mij diep en dat was de vrucht van deze belevenis voor mij. Dikwijls had ik met toekomstbeelden gespeeld, ik had gedroomd van rollen die mij zouden kunnen zijn toebedacht, misschien als dichter of als profeet, of als schilder of wat dan ook. Dat was allemaal zinloos. Ik was niet op de wereld om te dichten, om te prediken, om te schilderen, noch ik, noch enig ander mens was daartoe op de wereld. Dat waren allemaal slechts bijverschijnselen. Het ware beroep voor iedereen was slechts dat ene: zichzelf vinden.”

De bewustwording van Emil Sinclair; ontmoeting met Frau Eva

Na dit inzicht voelt Sinclair dat hij zonder Pistorius verder moet, hun vriendschap blijft, maar Pistorius’ rol als gids is voor Sinclair afgerond. In zijn hoofd circuleert al een tijdje een droombeeld, lijkend op het gezicht van Demian. Het voelt als zijn lotsbestemming. Als hij erachter komt dat dit droombeeld het gezicht is van iemand die daadwerkelijk op aarde rondloopt, sterker nog, de moeder van Demian blijkt te zijn, voelt hij de innerlijke noodzaak om haar te vinden. Hun uiteindelijke ontmoeting is er een op zielsniveau. Zij noemt zich Frau Eva; als de moeder van alle levende wezens. Volgens Sinclair is ze “omgeven door een atmosfeer van volgroeidheid en bezieldheid”. In gesprekken met gelijkgestemden, waaronder Sinclair zelf en ook Demian, is zij toehoorster, een klankbord, het is “alsof alle gedachten van haar uitgingen en tot haar terugkeerden” (dit doet me sterk denken aan Sophia, uit de gnostiek).

In haar ziet Sinclair een en al zielenliefde, warmte, innerlijk weten. Frau Eva laat hem zijn hart ontdekken en voelen, leert hem op zielsniveau contact te leggen. In een moment van nood – als hij ergens zwaargewond op een hospitaalbed ligt – ervaart hij het ultieme moment; het moment waarop hij daadwerkelijk intens contact heeft met zowel Demian als Frau Eva zonder fysieke aanwezigheid van een van beide. Voor zielscontact is geen fysieke aanwezigheid nodig en het reikt over de dood heen.

Groei gaat niet vanzelf

Dit boek van Hesse verwoordt bijzonder goed mijn leven; mijn intrinsieke motivatie om mij bewust te worden van mijzelf, van mijn innerlijk, de mensen die ik op mijn pad ontmoet, de gesprekken die ik met hen heb en die mij (en hen) steeds iets verder helpen. Tijdens groeimomenten voel ik verwarring, onrust en als het besef van groei er eenmaal is, rest er verwondering over weer een genomen stap. Soms echter, lijkt het een strijd;

“Ik wilde immers alleen dat trachten te leven wat uit mijn binnenste opwelde. Waarom was dat zo moeilijk?”

Isbn 902341120x