Eerder interviewde ik Suus Twigt van trainingsbureau Zin in Zijn over het onderwerp Introversie. Tijdens dat gesprek kwam zijdelings iets heel anders ter sprake; Suus is voorzitter van een stichting voor herbebossing en behoud van biodiversiteit in Costa Rica. Met deze projecten doet ze iets terug voor de natuur én voor onze toekomst. Dat spreekt mij aan! Onlangs spraken wij elkaar daarom weer, maar nu over haar stichting ‘Nature for Future’.

Suus heeft onlangs Nederland verlaten om zich volledig te vestigen in Costa Rica. Ze vertelt;

”Met een eerste reis ben ik verliefd geworden op de rijke natuur en de sociale cultuur in Costa Rica. Daarna ben ik praktisch iedere winter naar Costa Rica gegaan om vrijwilligerswerk te doen voor herbebossing projecten en er zo steeds enthousiaster over geworden. Op een geven moment dacht ik als echte Hollander; dit kan efficiënter!

Naast mijn persoonlijke drijfveren, ben ik van mening dat er wereldwijd veel meer bos bij moet komen om de wereld leefbaar te houden. We vervuilen met z’n allen de bodem, de lucht en de zee en zijn met steeds meer mensen. Bio-divers bos is in staat om de kwaliteit van de lucht, de bodem en de waterkwaliteit te verbeteren. Daarnaast wordt alle regen op de wereld voor 50% door bos geproduceerd. Een evenredige hoeveelheid bos in verhouding met de hoeveelheid mensen is dus van levensbelang. Dat vraagt bewuste aanpassing van consumeerpatronen, het gaat anders gewoon niet goed voor de komende generaties. Ik heb de knoop doorgehakt en besloten om er zelf echt iets aan te gaan doen.”  

Samen met haar zoon en pleegzoon is ze naar Costa Rica geëmigreerd en beheert ze een eigen stuk grond van 80 hectare. Ze woont in een comfortabel huis in de jungle en ontvangt gasten die een training voor hun persoonlijke ontwikkeling willen volgen en/of actief zijn met herbebossingstraject ‘Nature for Future’.

Zoals uit de vorige tekst al blijkt, is Suus nauw betrokken bij de toekomst van de wereld. Ze heeft een duidelijke mening over de huidige tijd en welke rol zij daarin wil spelen;

”Ik zie deze tijd als een tijd van de waarheid. Het is een uitdagende tijd, maar ik vind het ook wel heel interessant!

De kunst is om ‘door de bomen het bos te kunnen zien’ in de jungle van informatie, waar je makkelijk in kunt verdwalen. Hoe kun je onderscheiden wat er klopt als foto’s en films kunnen worden gefotoshopt en politici en andere invloedrijke mensen bewust de waarheid kleuren vanwege economische of eigen belangen? Hoe kun je uit al die mogelijke misleidingen nu opmaken wat jouw waarheid is? En hoe bepaal je je koers in deze wirwar van informatie? Waar geef je geld of energie aan? Wat heeft volgens jou zin en wat niet? En waar wil je offers voor brengen omdat je het echt belangrijk vindt?

Ook voor mij spelen deze vragen in mijn beide organisaties (red. trainingsbureau Zin in Zijn en stichting Nature for Future). Ik kan alleen mijn beste energie geven aan iets waar ik echt achter sta.

Maar hoe bepaal ik dat dan?

Ik vertrouw op mijn intuïtie en als degene die mij informeert voor mijn gevoel niet verbonden is met zijn/haar hart en het hart voor mensen of de wereld in het algemeen, dan vind ik het al vaak niet geloofwaardig en ga ik er dus niet in mee. Verder probeer ik het simpel en praktisch te houden. 

In mijn werk voor Nature for Future maak ik me bijvoorbeeld niet druk over de vraag of de hoeveelheid CO2 in de lucht nu wél of niet door menselijke activiteit komt en of dat dan wél of niet klimaatveranderingen veroorzaakt. Ik kom pas in actie als ik een aantal dingen zeker weet. En dat zijn vooral dingen die simpelweg niet te ontkennen zijn:

1. Met zoveel mensen op aarde moeten we zorgen voor voldoende bos/ natuur.
2. Dit vraagt om bewustzijn en aanpassing van consumeergedrag.
3. Mensen passen hun gedrag pas aan als ze doordrongen zijn van hun eigen belang hierin.
4. Duurzame keuzes worden vanuit het hart gemaakt.

Mijn wens om iets terug te doen voor de natuur leefde al een tijd. Ik kom uit een generatie waarbij onbeperkt consumeren gestimuleerd werd. De ernstige gevolgen daarvan voor o.a. het milieu werden pas veel later zichtbaar en ik voel me verantwoordelijk voor mijn aandeel daarin én het gaat me aan mijn hart om te zien dat de natuur zo achteruitgaat. Je ziet bijvoorbeeld zelfs in Costa Rica dat er geen dode insecten meer op je autoruit zitten. Dat is een rare maar wel ware indicatie van de achteruitgang van de hoeveelheid insecten en dus ook voor de mogelijkheid van de bestuiving van bloemen en daarmee o.a. de productie van fruit.

De drang om er iets concreets aan te gaan doen kwam in een stroomversnelling toen mijn dochter mij vertelde dat mijn eerste kleinkind op komst was. Ik merkte dat ik zorgen had over de vraag of mijn kleinkinderen wel een goede toekomst zouden kunnen hebben in een zo’n snel verslechterend leefklimaat, met b.v. mogelijk ook toekomstige voedsel- en watertekorten.

En dan kom je al gauw in een vicieuze cirkel…

Je vraagt je af: Wat kan ik er zelf aan doen? En zet dat wel voldoende zoden aan de dijk?

De reële bedreigingen maken je zorgen groot en dan wil je ook dat het groots aangepakt wordt. Dan word je vervolgens weer ontmoedigd omdat je het gevoel hebt dat je onvoldoende invloed hebt en dan is de neiging om op te geven en helemaal niets te doen groot.

Met een kleinkind op komst besefte ik dat het mij eigenlijk niet uitmaakte of ik het probleem in al z’n complexiteit zou kunnen oplossen. Ik wilde gewoon trots kunnen zijn op elke geslaagde actie die een beetje zou bijdragen. Met het oprichten van de stichting Nature for Future willen we iedereen dat goede gevoel geven. Samen de gelegenheid benutten om vele kleine beetjes bij te dragen en daarmee toch substantieel invloed te hebben op herstel van de natuur en daarmee het leefklimaat in de wereld.

Doordat wij onze hart en ziel geven aan Nature for Future en goed hebben nagedacht over de zin van onze acties kunnen mensen er zeker van zijn dat donaties aan NFF goed worden benut.”

Suus; “Wij zorgen door het planten van vele soorten jonge bomen dat er hier in Costa Rica bio-diverse jungle bijkomt en/of behouden blijft. We doen dat in een gebied tussen drie belangrijke natuurreservaten in, zodat deze uiteindelijk met elkaar worden verbonden. Soms kopen we zelf grond aan en soms gaan we de samenwerking aan met landeigenaren die willen meewerken aan dit doel.

Met ons werk voor Nature for Future dienen we meerdere doelen:

• Biodiversiteit bevorderen, omdat dit cruciaal is voor een evenwichtig ecosysteem.
• Bosgebieden uitbreiden, omdat bos CO2 omzet naar zuurstof en zorgt voor schoon en voldoende water en voor een gevoel van welbevinden voor mens en dier.
• Natuurgebieden met elkaar verbinden, zodat het leefgebied van bedreigde diersoorten wordt vergroot en daarmee de kans op hun voortbestaan wordt verbeterd.
• Kinderen en volwassenen inspireren d.m.v. educatie/bewustzijn, waardoor het belang van natuurbehoud duidelijk en tastbaar wordt.
• Werkgelegenheid bieden in een gebied waar mensen niet veel kansen hebben op werk.
• Mensen motiveren om te stoppen met de jacht op bedreigde diersoorten.”

Suus: “Ja en nee. Ondanks dat er in Costa Rica veel beschermde natuurgebieden zijn (zowel nationale als particuliere initiatieven), komt er in de praktijk niet zoveel van het beschermen terecht. Het is niet zo dat er hele gebieden omgehakt of platgebrand worden zoals in Brazilië, maar Costa Rica maakt het wel aantrekkelijk voor buitenlanders om grond te kopen en daar huizen en hotels op te bouwen. Soms worden er te gemakkelijk vergunningen afgegeven om bomen te kappen voor bebouwing of palmolieplantages. Costa Rica is hierin niet altijd consequent en dat is ook begrijpelijk omdat het weliswaar geen derdewereldland is, maar er toch nog veel werkeloosheid is en daarmee armoede en dus behoefte aan investeerders.

Daarnaast is de mankracht niet aanwezig om de natuurgebieden goed te beheren en het illegaal jagen en kappen te voorkomen. En er zijn veel palmolieplantages die niet veel toevoegen op het gebied van natuur, integendeel! Bovendien worden er grote hoeveelheden pesticiden gebruikt in de landbouw, waardoor de hoeveelheid insecten enorm is verminderd.

Omdat de regering en de bevolking van Costa Rica wel natuurminnend is en de regelgeving hier ook op is aangepast, is het hier in verhouding wel makkelijk om medewerking te krijgen als je je wilt inzetten voor natuurbehoud en herbebossing. Waar het aan ontbreekt is met name geld, en efficiency; iets wat wij als Nederlanders juist goed kunnen toevoegen. Dan krijg je dus makkelijk een win-win situatie.”

Suus; “Wij hebben één plaatselijke medewerker in vaste dienst. Naast het feit dat hij onze steun en toeverlaat is als het gaat om kennis van de omgeving, is hij ook representatief voor hoe de mensen hier zijn. Hij heeft indianenbloed en dat merk je aan veel dingen; hij is verbonden met de natuur en weet er veel van. Hij geniet altijd van zijn werk in het bos en vertelt altijd enthousiast over de dieren die hij onderweg is tegengekomen. Daarnaast is hij zoals de meeste mensen in Costa Rica actief aangesloten bij de Katholieke kerk. Dat vertaalt zich hier in het feit dat mensen er echt voor elkaar zijn als dat nodig is. Ze zijn dankbaar voor wat ze hebben en hebben er ook vertrouwen in dat God voor ze zorgt, hoe dat er dan ook uit ziet. Dat maakt ze nederige, maar ook blije mensen die in de kern weten wat ze doen en waarvoor.

Als wij grotere klussen hebben dan alleen het onderhoud van ons terrein, dan kunnen we via hem aan de goede mensen komen. Omdat hij zo populair is in het dorp, wil iedereen ook voor hem werken en vindt hij gemakkelijk de juiste persoon voor de job. Deze mensen werken dan weliswaar ‘voor de rijke buitenlander’, maar moeten voor hun gevoel ook verantwoording aan hem afleggen. Hij is voor ons dus de ingang voor een goede samenwerking met de lokale bevolking.

En omgekeerd worden we via hem regelmatig gevraagd om bij een nijpende situatie van de lokale bevolking ‘een duit in het zakje doen’. Doordat hij ook hierbij een verbindende rol heeft kunnen we helpen, zonder dat we hierin overvraagd worden.”

Suus: “Oei, heb je even? Wij zijn in Covid-tijd geëmigreerd. Dat is al geen aanrader… maar dat wisten wij van tevoren natuurlijk niet. We hadden daardoor allerlei uitdagingen rondom het leegruimen van ons huis en trainingscentrum in Nederland, want kringloop en vuilstort waren gesloten. Zie dan maar eens alles op tijd klaar te hebben voor de overdracht…. En doordat de grenzen dicht waren konden we niet ter plaatse zijn om de bouw van het huis in Costa Rica bij te sturen. Naast deze emigratie-perikelen is natuurlijk het leren van de Spaanse taal en het plaatselijke dialect een uitdaging. Extra lastig daarbij is de gewoonte dat mensen hier voor alles 3 namen of woorden blijken te hebben. Dus als je net hebt geleerd dat een pen een ‘boligrafo’ is dan staan ze aan de deur om een pen te vragen, maar dan gebruiken ze daar een heel ander woord voor. Daar ga je dan met je blijdschap dat je een mooi woord had geleerd…. En ook voor de namen van mensen, bomen en dieren gebruiken ze drie namen door elkaar. Soms is dat om moedeloos van te worden, maar gelukkig kunnen we er met z’n allen ook de humor van zien en Costa Ricanen zijn zeer laagdrempelig en vergevingsgezind op dat gebied.

Verder kunnen de wegen hier zeer uitdagend zijn, vooral tijdens tropische regenbuien. Landslides, omgevallen bomen op de weg en dan niet zoals in Nederland even een omweg kunnen nemen, maar samen met de anderen het probleem proberen op te lossen.

Een terugkerende uitdaging is ook om lekkages in ons watersysteem op te sporen, vooral in de stromende regen… en dan uiteindelijk ontdekken dat in het materiaal van de waterleidingen soja zit en dat de jungle-muizen en -ratten het heel lekker vinden om daar gaten in de knagen…

En dan natuurlijk de enorme bureaucratie, waar ook nog eens geen logica in te ontdekken is.  Daarbij komt dat je hier voor alles een advocaat nodig hebt en dat elke advocaat de regelgeving anders interpreteert. En niet te vergeten de banken met hun steeds veranderende regels. Je staat hier gemiddeld 3 uur bij de bank in de rij om een vraag beantwoord te krijgen, en net als je het denkt te begrijpen is er toch weer een ander formulier nodig… Wij gaan er inmiddels van uit dat je voor ieder ding wat je moet regelen je minstens 3x terug moet voordat het rond is. Dus ja, aan uitdagingen geen gebrek.

Tenslotte proberen we in contact te komen met jagers en ze te inspireren om er mee te stoppen of het in elk geval selectiever te doen. Dit is erg lastig omdat ze overtuigd zijn van hun recht om te jagen. Dit komt doordat het jagen ze generaties lang is voorgeleefd, met name gericht op het verkrijgen van zoveel mogelijk eten voor hun familie. Dat wil zeggen dat ze niet alleen jagen op de dieren die ze willen eten, maar ook op de dieren die ze als een bedreiging zien voor hun jachtprooi (dus de grote katachtigen, zoals de bijna uitgestorven Jaguar, de Puma en de Ocelot). Bovendien zijn er rijke buitenlanders die graag een zeldzaam dier willen schieten, dus dat is voor hen win-win. Hoe leg je uit dat ze moeten stoppen met iets waar ze zo vertrouwd mee zijn en wat ze veelal doen uit armoede? We proberen vooral het goede en aantrekkelijke voorbeeld te zijn en dus niet te veroordelen, maar te inspireren en waar mogelijk alternatieven te bieden door jagers een baantje te geven als bijvoorbeeld natuurgids. Bij het tactvol aanpakken van dit soort dingen komen mijn trainerskills en levenswijsheid goed van pas!”

Suus: “Jazeker! Alles groeit hier als kool. We zitten hier in een zeer gunstig klimaat om te herbebossen. Nagenoeg alle boompjes die wij tot nu toe geplant hebben, zijn aangeslagen en de meesten zijn al 3 tot 5 meter hoog. En doordat het gras niet meer gemaaid wordt, is het aangeplante gebied nu al een wildernis waar vele dieren zich in kunnen verschuilen. Daar komt nog bij dat de jagers, die gewend waren hier ongestoord hun gang te gaan onze 80 hectare nu met rust laten. Dus per saldo komt de natuur bij ons dubbel snel terug. De bewijzen zien we doordat we op onze camerasystemen steeds meer dieren zien, zelfs ook de Puma. Als je dieren ziet die aan de top van de voedselketen staan, betekent dit dat het gehele ecosysteem in balans is. Dat is wel heel geruststellend en vervullend! En dan vergeet je al die moeilijkheden gelukkig weer snel.

Wat ook een mooi effect is van onze aanwezigheid, is dat de mensen hier zien dat er buitenlanders zijn die de natuur in Costa Rica waarderen. Dat geeft hen ook inspiratie om er trots op te zijn en goed mee om te gaan. Recent nog werden we gevraagd of we bij de plaatselijke school een biologische moestuin wilden helpen opzetten. Dat was een hele leuke ervaring! Omdat we hier laagdrempelig kunnen werken en niet gehinderd worden door ingewikkelde procedures was er van beide kanten veel enthousiasme en hebben we in korte tijd mooie resultaten kunnen boeken. De volgende stap is om de schoolkinderen mee te nemen voor een ontdekkingstocht in onze jungle om ze te laten zien hoe gaaf dat is.”

Suus; “We hebben de afgelopen tijd onze website volledig vernieuwd. De komende jaren willen we fondsen werven om land aan te kunnen kopen zodat we zoveel mogelijk bomen kunnen planten en bos beschermen in het zo belangrijke corridor gebied. Met onze stichting Nature for Future willen we daarnaast een duurzame samenwerking tussen Nederland en Costa Rica opzetten middels een natuureducatie uitwisselingsproject voor kinderen en jongeren.

Doordat er in Costa Rica veel ruimte is voor het planten van bomen en alles hier zo snel groeit, kunnen Nederlandse bedrijven en particulieren – door in ons project te investeren – hun CO2-uitstoot efficiënt compenseren. We hopen vele bedrijven hiermee te kunnen helpen en op grotere schaal met dit voorbeeldproject andere landen ook te inspireren om dit soort samenwerking op te zetten; een arm land met veel natuur koppelen aan een welvarend land met weinig plek voor natuur. Ik zie het zo; als dat pad in de jungle is gemaakt, kan de volgende er makkelijker doorheen. Wij zijn nu ervaring aan het opdoen, zodat anderen gebruik kunnen maken van ons gebaande pad.”