Op dit moment loopt in het Museum Catharijne Convent in Utrecht een tentoonstelling over Maria Magdalena. Vlak na de opening bezocht ik deze tentoonstelling, nieuwsgierig naar hoe ze haar zouden benaderen en héél blij dat ik eindelijk weer eens iets kon bezoeken, gezien de Corona-maatregelen.

Maria Magdalena vanuit verschillende invalshoeken benaderd

Ben je niet (zo) bekend met wie Maria Magdalena is, dan is het zéker de moeite waard om de tentoonstelling te bezoeken. Het museum heeft geprobeerd haar vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. Daarnaast proberen ze ook jou als bezoeker te betrekken, door te vragen hoe jij haar ziet. Toch blijft de christelijke achtergrond van het museum duidelijk aanwezig. Logisch als je bedenkt dat de vaste collectie van het Museum Catharijne Convent ‘de belangrijkste kunst- en cultuurhistorische collectie van het christelijk erfgoed in Nederland vormt’, aldus de website van het museum zelf.

Maria Magdalena vanuit het christendom benaderd

Persoonlijk had ik daarom wat moeite met schilderijen van Maria Magdalena uit vroeger tijden, waarin ze afgebeeld wordt als zondares of in een ondergeschikte houding. Een beeld dat vanuit het Christendom van haar is ontstaan. Dat terwijl ze in de Bijbel nergens als bijvoorbeeld zondares wordt benoemd (in dit blog lees je hoe dat zit). Dat deze schilderijen worden getoond, begrijp ik. Toch wordt hierdoor dit – in mijn ogen – volledig onterechte beeld van haar in stand gehouden. Dat deed me realiseren dat er nog een lange weg is te gaan, voordat we de ware rol van Maria Magdalena gaan inzien.

Maria Magdalena vanuit de gnostiek benaderd

Gelukkig werd ook de gnostische kant van Maria Magdalena benaderd. Gnosis betekent letterlijk ‘kennis’. In de gnostiek gaat het om zelfkennis, inzicht krijgen, om antwoord te krijgen op de vraag ‘wie ben ik?” In een aantal opgenomen interviews die je tijdens de tentoonstelling kunt beluisteren, kwamen o.a. Jacob Slavenburg en Annine van der Meer aan het woord. Zij hebben zich verdiept in andere oude(re) geschriften dan de Bijbel, waaruit een ander beeld van Maria Magdalena ontstaat. Daarin komt zij naar voren als een van de belangrijkste volgelingen (‘apostel der apostelen’) van Jezus, als een volgelinge die zijn gelijke is in gnosis/kennis. Dat komt veel meer in de buurt van hoe ik haar zie (of lees mijn verhaal over haar). Wat mij overigens ook opviel en nog steeds intrigeert, was dat de geïnterviewde mannen (o.a. Jacob Slavenburg, Herman Pleij) een ander beeld hadden van Maria Magdalena dan de geïnterviewde vrouwen (o.a Annine van der Meer, Manuela Kalsky). Zou dat verschil ‘m zitten in interpretatie van geschriften, archeologie, theologie door een man of door een vrouw? Of in mainstream wetenschappelijk onderzoek ten opzichte van multidisciplinair wetenschappelijk onderzoek (zie ook mijn interview met Annine van der Meer)?

Maria Magdalena in onze tijd

De tentoonstelling had meerdere invalshoeken dan dat ik hier aanhaal. Degene die ik echter nog wel wil aanhalen, is hoe (jonge) kunstenaars uit deze tijd Maria Magdalena zien. Dat is verfrissend en vind ik persoonlijk het meest verrassende van de hele tentoonstelling én hoopgevend voor de toekomst. Als hoogtepunt – wat mij betreft – het prachtige schilderij van Egbert Modderman (zie hieronder). Hij schilderde Maria Magdalena met een zelfverzekerde uitstraling, ontdaan van alle traditionele symboliek, zittend met haar benen enigszins gespreid om zo ruimte in te nemen (hij had de term ‘manspreading’ hierbij in zijn achterhoofd; zoek maar eens op).

De tentoonstelling over Maria Magdalena is nog tot 9 januari 2022 te zien in het Museum Catharijne Convent in Utrecht.